Τατόι: Συνεδριακό κέντρο στην καρδιά του ιστορικού πυρήνα του κτήματος

Από το 2012 ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου αγωνίζεται για την διάσωση, προστασία και ανάδειξη του Τατοΐου, του άλλοτε στολιδιού της Αττικής. Βρίσκεται στο πλευρό της επίσημης Πολιτείας όταν το έργο της είναι προς την σωστή κατεύθυνση, επιστημονικά και ιστορικά και στηρίζει οικονομικά, ηθικά και επιστημονικά κάθε ορθή πρωτοβουλία και απόφαση.

Βρίσκεται ταυτόχρονα απέναντι σε κάθε προσπάθεια αλλοίωσης της ενιαίας αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας του κτήματος και ακύρωσης της ατμόσφαιράς του, που αποτελεί και τον πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών σήμερα, αλλά και υπόβαθρο της αειφορίας του και της βιωσιμότητάς του. 

Ας θυμηθούμε όλοι την υπόθεση της λεγόμενης "Οικίας Δασοφύλακα" και το Κέντρο SPA στο ιστορικό κτίριο του Υπασπιστηρίου ή το απέραντο ταβερνείο της πρώτης μελέτης του 2011. Μια τέτοια προσπάθεια διάλυσης της ενιαίας φυσιογνωμίας του κτήματος συντελείται σήμερα, με την πρόβλεψη δημιουργίας συνεδριακού κέντρου στην καρδιά του ιστορικού πυρήνα του κτήματος. Μιας απόφασης που είναι αντίθετη με το καθεστώς προστασίας της περιοχής της Πάρνηθας και ειδικότερα του Κτήματος Τατοΐου (Περιοχή Natura και κηρυγμένος ιστορικός τόπος με ειδικό θεσμικό πλαίσιο προστασίας).

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) που ευτυχώς τακτοποιεί πολλά ζητήματα για την σωστή επαναλειτουργία του κτήματος και τακτοποιεί τις νέες χρήσεις των ιστορικών κτιρίων, έρχεται παράλληλα να ακυρώσει την δουλειά τόσων ετών του Υπουργείου Πολιτισμού και των αρμόδιων υπηρεσιών του και όσων έχουν εργαστεί για το Τατόι. Η εξωθεσμική και η εν κρυπτώ σύνταξη του συγκεκριμένου σχεδίου, μακριά από τους αρμόδιους θεσμικούς φορείς πρέπει να προκαλέσει προβληματισμό και συζήτηση. Τουλάχιστον ανάμεσα σε αυτούς που έρχονται προ τετελεσμένων. 

Προτείνει μεταξύ άλλων το συγκεκριμένο ΕΠΣ ανέγερση συνεδριακού κέντρου 1.200 τ.μ. στην καρδιά του ιστορικού πυρήνα του κτήματος, σε απόσταση αναπνοής από το ιστορικό ξενοδοχείο «Τατόιον» και το κτίριο της χωροφυλακής. Σχέδιο που όπως φαίνεται από το πρόσφατο δελτίο τύπου του ΥΠΠΟ υιοθετεί και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου μιλώντας για «landmark» (sic) στο Τατόι! 

Προβλέπει επίσης, με συντελεστή 10%, αύξηση της δόμησης περιμετρικά των κηρυγμένων ως νέοτερων μνημείων κτιρίων του ιστορικού πυρήνα του Κτήματος. Με άλλα λόγια δίνει την δυνατότητα της καταστρατήγησης της ενιαίας αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας του κτήματος και ανοίγει παράθυρο για πλήρη αρχιτεκτονική ασυδοσία στο μέλλον. Με την μελλοντική παραχώρηση των ιστορικών κτιρίων σε ιδιώτες για την εμπορική εκμετάλλευσή τους θα οδηγηθούμε σε πλήρη αισθητική αποσύνθεση και αρχιτεκτονική παραμόρφωση του ιστορικού πυρήνα του κτήματος. Η ατμόσφαιρα του Τατοΐου, το ιστορικό τοπίο, τα περιβόλια, οι αμπελώνες και οι ελαιώνες, ο ορίζοντάς του, τα ταπεινά του κτίρια, αποτελούν συστατικά στοιχεία σήμερα της μοναδικότητάς του ως κτήμα των αρχών του 1900. Αποτελούν το DNA και το brand του Κτήματος Τατοΐου. Δεν έχει λοιπόν ανάγκη από κανένα «landmark» το Τατόι! Είναι από μόνο του landmark ως ενιαίο αρχιτεκτονικό σύνολο!

Για όσους έχουν επισκεφθεί τις Βερσαλίες γνωρίζουν την φάρμα της Μαρίας Αντουανέτα σε τμήμα του πάρκου. Δεν προσέθεσαν οι Γάλλοι κανένα landmark στην φάρμα για να συνομιλεί το χθες με το σήμερα. Από μόνη της αποτελεί landmark για τον ιστορικό τόπο των Βερσαλιών. Επίσης, στο Dumfries House της Σκωτίας, που καλέστηκαν από τον Βασιλιά Κάρολο οι Ελληνικές Αρχές για να πάρουν «ιδέες» για το Τατόι, δεν είδαν κανένα αντίστοιχο συνεδριακό landmark στο ιστορικό κτήμα. Μπορούμε να αναφέρουμε εκατοντάδες αντίστοιχα παραδείγματα αποκατάστασης ιστορικών τόπων σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο.

Ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατόιου δηλώνει την πλήρη αντίθεσή του στο επιχειρούμενο σχέδιο. Όταν υπό τον Πρωθυπουργό μας παρουσιάστηκε η μελέτη βιωσιμότητας του κτήματος και ταχθήκαμε υπέρ της μελέτης αυτής, πουθενά δεν αναφερόταν η δημιουργία συνεδριακού κέντρου εντός του ιστορικού πυρήνα του Τατοΐου. Εκτός και αν εν κρυπτώ περιλαμβάνονταν στην εν λόγω μελέτη. Εμείς πρώτοι ζητήσαμε και προτείναμε να προστεθεί στην μελέτη βιωσιμότητας η δυνατότητα περιφερειακής εμπορικής εκμετάλλευσης του κτήματος των 42.000 στρεμμάτων και στις περιοχές που δεν είναι δασικές ή αναδασωτέες, έτσι ώστε το κτήμα να μπορεί να συγκεντρώνει έσοδα για την συντήρηση του και την άψογη λειτουργία του. Αντ' αυτού γινόμαστε σήμερα μάρτυρες ενός άλλου σχεδίου που ουδείς γνωρίζει που αποσκοπεί και ποιά είναι η αναγκαιότητά του. Λες και η Αθήνα πάσχει από συνεδριακά κέντρα και χρειαζόταν άλλο ένα στην καρδιά του Τατοΐου και της κατεστραμένης, από την φωτιά, Πάρνηθας. Με τα Ολυμπιακά Ακίνητα να ρημάζουν και τα ξενοδοχεία να μην μπορούν να προσελκύσουν συνεδριακό τουρισμό όλοι δικαίως αναρωτιούνται γιατί άλλο ένα συνεδριακό κέντρο στο Τατόι! Το ανώγειο τμήμα του κτιρίου του Νέου Βουστασίου είναι ο πλέον κατάλληλος χώρος για μικρής κλίμακας εκδηλώσεις. Όπως γίνεται σε αντίστοιχα μνημεία παντού στον κόσμο σε περιπτώσεις πολυπληθών εκδηλώσεων δημιουργούνται στους υπαίθριους χώρους των ιστορικών τόπων ειδικές τέντες για την φιλοξενία της εκδήλωσης και μετά απομακρύνονται.

Από το δημοσίευμα του Γιώργου Λιάλιου και της Καθημερινής μαθαίνουμε επίσης οτι κατά την συζήτηση του Ε.Π.Σ. στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού υπήρξε αντίρρηση από υπηρεσία του Υπουργείου για την χωροθέτηση του συνεδριακού κέντρου έμπροσθεν του κτιρίου του Νέου Βουστασίου για να μην καταστραφεί η «ατμόσφαιρα» (sic) του χώρου. Η σωστή αιτιολόγηση που προφανώς δεν είναι εις γνώσιν της εν λόγω υπηρεσίας είναι οτι ο χώρος αυτός έπρεπε να έχει κηρυχθεί ήδη ως αρχαιολογικός λόγω των καταλοίπων της Αρχαίας Δεκέλειας. Εντύπωση επίσης, μας προξενεί το γεγονός της στάσης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής. Ενώ ξέρει η εν λόγω υπηρεσία οτι ο χώρος που προτείνουν να ανεγερθεί το συνεδριακό κέντρο είναι τα όρια του Δήμου της Αρχαίας Δεκέλειας δεν αντιδρά σφοδρά στο επιχειρούμενο σχέδιο! Το μελετητικό γραφείο που προτείνει αυτό το θλιβερό σχέδιο προφανώς δεν έχει ιδέα για την περιοχή του Τατοΐου, ούτε φυσικά ενδιαφέρθηκε από οτι φαίνεται να αφουγκραστεί τον χώρο και την ιστορία του ή να δει καλά σενάρια από το εξωτερικό για αντίστοιχα έργα. Θεωρούσαμε όμως ότι στην Ελληνική Πολιτεία υπάρχουν θεσμικά όργανα που κάνουν σωστά την δουλειά τους. Η μετακίνηση του συνεδριακού κέντρου μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο πέρα από την αρχική, αχαρακτήριστη χωροθέτηση, δεν αναιρεί το γεγονός ότι δεν θα χτιστεί πάνω στα όρια του Δήμου της Αρχαίας Δεκέλειας καταστρέφοντας ταυτόχρονα το τοπίο και την φυσιογνωμία του ιστορικού κτήματος. Η βιαστική ιδέα περί υπογειοποίησης του κτιρίου του συνεδριακού κέντρου για να καμφθούν οι αντιδράσεις, που μας διαβιβάστηκε εσχάτως, δείχνει αν μη τι άλλο έλλειψη σοβαρότητας και επιστημονικών επιχειρημάτων και δεν λύνει το πρόβλημα.

Ενώ προχωρούν σχεδόν όλες οι μελέτες για την σωτηρία του κτήματος και την ίδια ώρα όλες οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού δίνουν μάχη με τον χρόνο για να αποκατασταθούν τα κτίρια και να συντηρηθούν τα χιλιάδες κινητά αντικείμενα, την ίδια ώρα κάποιοι άλλοι επιχειρούν να διαλύσουν ότι θετικό έγινε με πολύ κόπο όλα αυτά τα χρόνια. 

Γιατί στο Τατόι γίνεται σήμερα έργο από την Πολιτεία (με Ευρωπαϊκούς οικονομικούς πόρους) και με την στήριξη όλων μας, το έργο αυτό είναι σημαντικό. Καλούμε την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού να σταθεί στο ύψος των θεσμικών υποχρεώσεών της και να επανεξετάσει με πνεύμα διαλόγου το εν λόγω σχέδιο που τορπιλίζει την διάθεση όλων μας να συνδράμομε και να στηρίξουμε την προσπάθεια για την σωτηρία του Κτήματος. Τέλος, η απόφαση αυτή αντιβαίνει νομικά στο θεσμικό πλαίσιο για την προστασία της Πάρνηθας και στο πνεύμα του Προεδρικού Διατάγματος του 2007 (ΦΔΚ 336 Γ/24.07.07). Ο Σύλλογος έχει γίνει ήδη δέκτης οργισμένων αντιδράσεων της κοινωνίας των πολιτών στο επιχειρούμενο σχέδιο. Οφείλουμε για το πολύπαθο κτήμα να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την διάσωσή του και την προστασία του.